นางสนิท ทิพย์นางรอง
ประธานคณะกรรมการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำระดับหมู่บ้าน
บ้านลิ่มทอง ต.หนองโบสถ์ อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์

      รวบรวมและคัดพันธุ์ข้าวพื้นบ้าน ที่กำลังจะสูญหายไปจากชุมชน อาทิเช่น ข้าวจิ้บ ข้าวหอมมะลิแดง หอมนิล โดยได้รับการถ่ายทอดจากศูนย์วิจัยข้าวนครราชสีมา ปัจจุบันข้าวจิ๊บที่ชุมชนคัดพันธุ์สามารถสร้างรายได้มากกว่าเดิมถึง 2เท่า (เดิมราคาข้าวสารไม่เกิน 35 บาท:กก./ปัจจุบัน 80 บาท:กก.)

การคัดพันธุ์ข้าวในแปลงนา

การคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ เป็นการคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่ใช้ปลูกอยู่เดิมแต่มีการปะปน หรือพันธุ์ที่ได้มาจากที่อื่นมาทำการคัดเลือก

ขั้นตอนการคัดพันธุ์ข้าวในแปลงนา

1. เลือกแปลงนาที่มีข้าวเจริญเติบโตดีไม่มีโรคและแมลงรบกวน

2. เลือกเก็บรวงและต้น ที่ต้องการที่มีลักษณะตรงตามแต่ละพันธุ์ที่เลือกเก็บ ดังนี้

3. เก็บเกี่ยวรวงแยกแต่ละต้น ในการเก็บรวงเพื่อทำพันธุ์นั้นให้เก็บรวงข้าวที่อยู่ห่างจากขอบแปลงข้างละ 1 เมตร เพื่อป้องกันการปนกับข้าวอื่นๆ เก็บประมาณ 200 รวง ต่อหนึ่งพันธุ์หรือให้เพียงพอกับความต้องการในแต่ละพันธุ์

4. นำรวงข้าวไปตากแดด ประมาณ 1-2 แดด หลังจากนั้นบรรจุรวงข้าวไว้ในพาชนะที่ระบายอากาศได้ดี เช่น ถุงผ้า กระสอบ เป็นต้น

5. เขียนชื่อพันธุ์ อายุการเก็บเกี่ยวติดไว้

**ทำเช่นนี้ 1-2 ฤดูกาลผลิต จะทำให้สามารถรักษาคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ดีไว้ได้ หรืออาจได้ข้าวสายพันธุ์ใหม่จากการคัดเลือกเช่นนี้ได้