พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ ชุมชนบ้านตูม ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร

29/08/2019

วันพฤหัสบดีที่ 20 มิถุนายน 2562 ดร.รอยล  จิตรดอน กรรมการและเลขาธิการ มูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นประธานเปิด “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ ชุมชนบ้านตูม ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร” โดยมีนางสาวสิริมา วัฒโน รองผู้ว่าราชการจังหวัดยโสธร พร้อมด้วยผู้แทนจากหน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  และประชาชนในพื้นที่มาร่วมงานจำนวนมาก

พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ ชุมชนบ้านตูม ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร เป็นแหล่งถ่ายทอดความรู้จากความสำเร็จของชุมชนที่ได้น้อมนำแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในเรื่องการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำมาประยุกต์ใช้ในพื้นที่ โดย มูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้ถ่ายทอดความรู้ ความเข้าใจในการบริหารจัดการน้ำ โดยน้อมนำหลักการทรงงาน ควบคู่กับวิถีการใช้ชีวิตของชุมชน จาก “กรอบคิด” เรื่อง การบริหารจัดการ ดิน น้ำ ป่า เกิดการเรียนรู้สู่การแก้ปัญหา ปรับตัวสู่การเปลี่ยนแปลง ควบคู่กับการพัฒนาคน และ “กรอบงาน” ที่ประยุกต์แนวพระราชดำริมาปรับใช้ บริหารจัดการน้ำร่วมกันอย่างเป็นระบบ ระบบสระพวง ระบบกระจายน้ำไปยังพื้นที่การเกษตร เชื่อมโยงแหล่งน้ำเข้าหากัน กักเก็บสำรองน้ำเกินไว้ใช้ยามขาดแคลน ปรับเปลี่ยนจากการทำเกษตรเชิงเดี่ยวเป็นเกษตรตามแนวทางทฤษฎีใหม่ ลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ในครัวเรือน โดยมีสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม นำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาถ่ายทอดเพื่อให้บริหารจัดการน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ สร้างการเรียนรู้จากการทำงาน การสำรวจพื้นที่ควบคู่กับการใช้แผนที่ภาพถ่ายดาวเทียม เครื่องระบุพิกัด (GPS) และจัดทำข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) ในการบริหารจัดการทรัพยากร ร่วมกันดูแลรักษาและบริหารจัดการน้ำให้สอดคล้องกับภูมิสังคม ชุมชนมีความเป็นอยู่ดีขึ้น สามารถพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน เป็นแบบอย่างให้ชุมชนอื่นได้มาศึกษาเรียนรู้จากพื้นที่จริง และสามารถนำไปปรับใช้ได้อย่างเหมาะสม โดยแบ่งจุดศึกษาดูงานสำคัญในพื้นที่ออกเป็น 4 จุด ได้แก่

จุดที่ 1 เก็บน้ำเกิน เติมน้ำขาด เชื่อมโยงชีวิต จากปัญหาน้ำหลากพัดพาตะกอนลงสู่แหล่งน้ำ ชุมชนจึงฟื้นฟูแหล่งน้ำเดิม โดยขุดลอกสระเป็นระดับ เพื่อกักเก็บน้ำและดักตะกอนก่อนส่งเข้าสู่อ่างเก็บน้ำหนองกุดน้ำใส (หนองลืมงาย) สามารถกักเก็บสำรองน้ำเกิน ทั้งระบบ 763,786 ลบ.ม. ต่อปี ใช้เป็นน้ำดิบสำหรับผลิตน้ำประปาชุมชนและทำการเกษตรหลังน้ำลด พื้นที่รับประโยชน์ 523 ไร่ ครอบคลุม 2 หมู่บ้านในตำบลกุดน้ำใส ผู้รับประโยชน์ 1,428 คน 309 ครัวเรือน

จุดที่ 2 ระบบสระพวงกับการเชื่อมโยงน้ำ น้อมนำแนวพระราชดำริ เรื่อง ระบบสระพวง เชื่อมต่อแหล่งน้ำ ฟื้นฟูโครงสร้างน้ำเดิม เชื่อมต่อคลองส่งน้ำและคลองไส้ไก่ รวม 7 สาย ระยะทางรวม 5,500 เมตร เพื่อกระจายน้ำเข้าสู่พื้นที่การเกษตร ดักน้ำหลากเข้ากักเก็บยังสระน้ำสาธารณะและสระน้ำประจำไร่นาจำนวน 40 สระ และเชื่อมต่อสระพวงทั้งหมดเข้าสู่อ่างเก็บน้ำหนองกุดน้ำใส เพื่อกักเก็บสำรองน้ำ สามารถเพิ่มปริมาณน้ำทั้งระบบได้ 5.2 ล้าน ลบ.ม.

จุดที่ 3 สระน้ำพระราชทาน ในปี 2560 ชาวชุมชนบ้านตูม ได้ร่วมกับมูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ พัฒนาแหล่งกักเก็บน้ำตามโครงการ “สระน้ำเพื่อชีวิต อุทิศถวายพ่อของแผ่นดิน” โดยชุมชนได้ดำเนินการฟื้นฟูสระหนองอีสานเขียววัดป่า พื้นที่ทั้งหมด 8 ไร่ สร้างเป็นสระเก็บน้ำ ซึ่งชุมชนโดยรวมได้ใช้ประโยชน์ในการทำการเกษตรช่วงฤดูแล้งและเป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุ์ปลา ประชาชนได้รับประโยชน์จำนวน  2 หมู่บ้าน คือ บ้านตูม หมู่ 2 และหมู่ 10 รวม 111 คน 37 ครัวเรือน

จุดที่ 4 เกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ เกษตรกรเรียนรู้การบริหารจัดการน้ำและวางแผนการผลิต เรียนรู้การปลูกพืชหลังนา เช่น แตงโม ถั่วพร้า ปอเทือง ในพื้นที่เดียวกัน เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดในพื้นที่ทำกินของตนเอง ทำให้เกิดการขยายผลเชิงปฏิบัติในการน้อมนำแนวพระราชดำริ “ทฤษฎีใหม่” มาประยุกต์ใช้ในพื้นที่ของเกษตรกร เพื่อให้มีความยั่งยืนในการพึ่งพาตนเอง พัฒนาและบริหารจัดการแหล่งน้ำด้วยระบบสระพวง และระบบกระจายน้ำในแปลง ประยุกต์ทำเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ให้สอดคล้องกับเกษตรวิถีเดิม มีผลผลิตและรายได้ตลอดทั้งปี ปัจจุบันมีเกษตรกรเปลี่ยนมาทำเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ ปลูกพืชผักสวนครัวเพื่อลดรายจ่ายในครัวเรือนและแบ่งปัน เหลือก็แบ่งขาย จำนวน 265 ครัวเรือน เพิ่มรายได้ครัวเรือนกว่า 9.2 ล้านบาท/ปี ลดรายจ่ายครัวเรือนได้ปีละกว่า 9.2 ล้าน บาท/ปี

“ชุมชนบ้านตูม” นับเป็นตัวอย่างความสำเร็จให้ชุมชนอื่นได้ศึกษาเรียนรู้ จากการรักษาวิถีชีวิตเดิม สู่การเรียนรู้ ประยุกต์ใช้ และดำเนินชีวิตตามแนวพระราชดำริ จึงได้รับการจัดตั้งให้เป็น “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ” ลำดับที่ 20 และเป็นต้นแบบโครงการ “เทิด ด้วย ทำ” ของมูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้ผู้ที่สนใจสามารถเรียนรู้การน้อมนำแนวพระราชดำริ และแนวทางการทำงาน ไปปรับใช้กับพื้นที่ของตนเอง เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของคนในท้องถิ่นต่อไป

พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ ชุมชนบ้านตูม ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร

15/07/2019

วันที่ 20 มิถุนายน ที่ผ่านมา ดร.รอยล จิตรดอน กรรมการและเลขาธิการ มูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นประธานเปิด “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ ชุมชนบ้านตูม ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร” ที่ศาลา SML บ้านตูม หมู่ 2 ตำบลกุดน้ำใส อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร โดยมีนางสาวสิริมา วัฒโน รองผู้ว่าราชการจังหวัดยโสธร, ดร.สุทัศน์ วีสกุล ผอ.สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) พร้อมด้วยผู้แทนจากหน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาชนในพื้นที่มาร่วมงานจำนวนมาก

“ชุมชนบ้านตูม” นับเป็นตัวอย่างความสำเร็จให้ชุมชนอื่นได้ศึกษาเรียนรู้ จากการรักษาวิถีชีวิตเดิม สู่การเรียนรู้ ประยุกต์ใช้ และดำเนินชีวิตตามแนวพระราชดำริ จึงได้รับการจัดตั้งให้เป็น “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติจัดการน้ำชุมชน ตามแนวพระราชดำริ” ลำดับที่ 20 และเป็นต้นแบบโครงการ “เทิด ด้วย ทำ” ของมูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้ผู้ที่สนใจสามารถเรียนรู้การน้อมนำแนวพระราชดำริ และแนวทางการทำงาน ไปปรับใช้กับพื้นที่ของตนเอง เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของคนในท้องถิ่นต่อไป